Το μεσημέρι της 30ης Απριλίου του 1975 οι Βορειοβιετναμέζοι μπαίνουν θριαμβευτικά στη Σαϊγκόν και φτάνουν μέχρι την Αμερικάνικη Πρεσβεία. Τη στιγμή που ένα από τα τανκ τους ρίχνει την καγκελόπορτα της Πρεσβείας οι τελευταίοι Αμερικάνοι διαφεύγουν με ελικόπτερο από την ταράτσα. Ο πόλεμος του Βιετνάμ έχει τελειώσει.
Η επέτειος της 30ης Απριλίου δεν συμβολίζει απλά τη νίκη των Βιετμίνχ και των ανταρτών του νότου Βιετκόνγκ απέναντι στο δικτάτορα Θιέου και το στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι ο θρίαμβος κάθε λαού που μάχεται για την ανεξαρτησία του απέναντι σε τύραννους που αυτό-βαφτίζονται προστάτες, ο θρίαμβος της ανθρωπότητας απέναντι στη βαρβαρότητα και την παράνοια του πολέμου.
Μέχρι το Ντιεν Μπεν Φου
Από τα μέσα του 19ου αιώνα το ανατολικό τμήμα της Ινδοκίνας αποτελούσε αποικία των Γάλλων. Κι αν στην Καμπότζη και στο Λάος δέχθηκαν χωρίς αντίσταση τη Γαλλική κουλτούρα, στο Βιετνάμ τα πράγματα ήταν διαφορετικά, οι αλλεπάλληλες εξεγέρσεις μέχρι το 1930 καταπνίγονταν σχετικά εύκολα με σκληρά αντίποινα.
Η ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ινδοκίνας, το οποίο το 1941 μετατρέπεται σε «Βιετναμέζικη Ένωση Ανεξαρτησίας» (Βιετμίνχ) εντατικοποιεί τον αγώνα για την ανεξαρτησία και φέρνει τους κατακτητές, Γάλλους, και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Ιάπωνες, σε δύσκολη θέση.
Μετά το τέλος του πολέμου οι Γάλλοι προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο του Βιετνάμ αλλά οι Βιετμίνχ υπό την ηγεσία του Χο Τσι Μινχ διακηρύσσουν τη χώρα ανεξάρτητη από τον αποικιακό έλεγχο της Γαλλίας. Έτσι αρχίζει ο πόλεμος της Ινδοκίνας που ολοκληρώνεται με τη συντριβή των Γαλλικών δυνάμεων στο Ντιεν Μπιεν Φου το 1954.
Η Γαλλία αναγκάζεται να ζητήσει ανακωχή και ακολουθεί η Διάσκεψη της Γενεύης στην οποία αποφασίζεται ο προσωρινός διαχωρισμός του Βιετνάμ σε δύο ζώνες με σύνορο τον 17ο παράλληλο και με προοπτική γενικών εκλογών μέσα σε δύο χρόνια για την ανάδειξη ενιαίας κυβέρνησης.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 οι Ηνωμένες Πολιτείες στήριζαν την πολεμική προσπάθεια των Γάλλων, διοχετεύοντας χρήματα στη Γαλλία μέσω ενός μυστικού ταμείου προορισμένου για την Ινδοκίνα.
Βάσει των συμφωνιών της Διάσκεψης της Γενεύης, τέθηκε σε ισχύ εκεχειρία, ενώ οι γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις αποσύρθηκαν από το Βιετνάμ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να προσυπογράψουν αυτές τις συμφωνίες και ανέπτυξαν την πολιτική του περιορισμού του κομμουνιστικού κινήματος στο Βιετνάμ μέσω της δημιουργίας ενός ξεχωριστού αντικομουνιστικού κράτους στο νότο. Αυτό το ξεχωριστό κράτος στο νότο δεν θα διαμορφωνόταν ποτέ χωρίς τη συμβολή της αμερικανικής βοήθειας.
Οι συμφωνίες της Γενεύης προέβλεπαν την προκήρυξη εθνικών εκλογών στο Βιετνάμ το 1956. Ουσιαστικά, ποτέ δεν πραγματοποιήθηκαν, λόγω της αντίστασης που πρόβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Αϊζενχάουερ έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ότι αν γίνονταν εκλογές, ο Χο Τσι Μινχ θα εισέπραττε το 80% των ψήφων.
Έτσι με τις ευλογίες των ΗΠΑ, ο αυτοκράτορας Μπάο Ντάι διορίζει ως πρωθυπουργό του Νοτίου Βιετνάμ τον Νγκο Ντινχ Ντιέμ, ο οποίος, κατόπιν δημοψηφίσματος που διενήργησε τον Οκτώβριο του 1955, εκθρόνισε τον αυτοκράτορα και αυτοανακηρύθηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το 1956 αναλαμβάνει απολυταρχικές εξουσίες και με την αμερικανική βοήθεια εδραιώνει το αντικομουνιστικό απολυταρχικό οικογενειοκρατικό καθεστώς του.
Η διαφθορά που επικρατούσε στο Νότιο Βιετνάμ από τη στιγμή που οι ΗΠΑ συνέβαλαν στην αυθαίρετη ίδρυσή του αποτυπώνεται στα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος: ο Ντιέμ συγκέντρωσε ποσοστό 133%!
Η αρχή του πολέμου
Η άρνηση του Ντιέμ να διεξάγει εκλογές για την ενοποίηση της χώρας προκαλεί λαϊκή δυσαρέσκεια και οδηγεί στην ίδρυση του Απελευθερωτικού Στρατού του Νοτίου Βιετνάμ (Βιετκόνγκ). Ο ανταρτοπόλεμος απλώνεται σε όλες τις κατευθύνσεις και το 1962 οι αντάρτες ελέγχουν το μισό Νότιο Βιετνάμ. Ο πρόεδρος Κένεντι αναγκάζεται να στείλει στο Βιετνάμ 25.000 στρατιωτικούς συμβούλους για να ηγηθούν στη μάχη ενάντια στους αντάρτες. Ταυτόχρονα οι Βιετκόνγκ ενισχύονται και ανεφοδιάζονται από το Βόρειο Βιετνάμ μέσω ενός συστήματος μονοπατιών 1.500 μιλίων, γνωστό ως «Μονοπάτι Χο Τσι Μινχ».
Ο Ντιέμ αδυνατεί να περιορίσει τους Βιετκόνγκ, ανατρέπεται από τον στρατό και εκτελείται, οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν το νέο καθεστώς. Τρεις εβδομάδες αργότερα δολοφονείται ο Κένεντι και τον διαδέχεται ο Τζόνσον, ο οποίος είναι πεπεισμένος πως μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο μέσα σε έξι μήνες.
Μέχρι το τέλος του 1966 βρίσκονταν στο Βιετνάμ 385.000 Αμερικανοί στρατιώτες. Οι αμερικανικές δυνάμεις βομβαρδίζουν ολόκληρα χωριά αμάχων, τόσο στο Νότιο όσο και στο Βόρειο Βιετνάμ. Οι βόμβες ναπάλμ σπέρνουν τον τρόμο και φέρνουν το θάνατο.
Όμως ο Χο Τσι Μινχ έχει ορκιστεί να ενώσει το Βιετνάμ: «Έχουμε ένα μυστικό όπλο.. μη γελάτε όταν σας το λέω. Το μυστικό όπλο λέγεται αγάπη για την πατρίδα μας. Η αγάπη για την πατρίδα είναι ισχυρότερη από όλα τα όπλα του κόσμου».
Το πέρασμα Χο Τσι Μινχ είναι σαν ένα χωνί: Άνθρωποι και εφόδια μπαίνουν από το Βορρά και εμφανίζονται στα πεδία μαχών του Νότου. Η ιστορία του Βιετνάμ είναι ένας αδιάκοπος αγώνας.
Οι πρώτες αντιδράσεις
Οι εικόνες φρίκης που φτάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω της τηλεόρασης διχάζουν την κοινή γνώμη και αναδεικνύουν τη ματαιότητα του πολέμου. Η νεολαία καίει τα ειδοποιητήρια στράτευσης και διαδηλώνει στους δρόμους. Ο ίδιος ο Μοχάμεντ Άλι αρνείται την στράτευση.
Τα δισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύονται για τον πόλεμο αρκούν για να ζήσουν πλούσια όλοι κι όμως δαπανώνται για να σκοτώσουν τους Βιετναμέζους.
Η απάνθρωπη σφαγή των 300 άμαχων χωρικών στο χωριό Mai Lai το Μάρτιο του 1968 πυροδοτεί αντιδράσεις σε ολόκληρο το Δυτικό κόσμο.
Στις 31 Μαρτίου του 1968, σε τηλεοπτικό διάγγελμα στον αμερικανικό λαό, ο Τζόνσον ανήγγειλε τη διακοπή των βομβαρδισμών του Βορείου Βιετνάμ, το οποίο καλούσε σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Στο τέλος του διαγγέλματος έκανε µία από τις πιο δραματικές κινήσεις στην πρόσφατη αμερικανική ιστορία δηλώνοντας: «Δεν θα επιδιώξω και δεν θα αποδεχθώ το χρίσμα του κόμματός µου για άλλη µία θητεία ως πρόεδρός σας». Η απομάκρυνση του Τζόνσον από τις εκλογές του 1968 είναι μια λαμπρή νίκη του Χο Τσι Μινχ.
Το αντίο του «θείου Χο», τα καλάμια και οι παπαρούνες
Το Σεπτέμβριο του 1969 το Βιετνάμ θρηνεί το Χο Τσι Μινχ, ο θάνατός του όμως δεν επηρεάζει τους αντάρτες. Το όραμά του για την ανεξαρτησία και την ενοποίηση του Βιετνάμ τους οπλίζει με θάρρος. Μοιάζει σα να τους οδηγεί ο ίδιος από ψηλά.
Αντίθετα στα στρατόπεδα των Αμερικάνων πλανάται το φάντασμα των Βιετκόνγκ. Οι Αμερικάνοι στρατιώτες πεθαίνουν στις ενέδρες της ζούγκλας σε έναν πόλεμο που δεν είναι δικός τους. Οι Βιετκόνγκ τους περιμένουν μέσα στο νερό αναπνέοντας από καλάμια και τους θερίζουν.
Ο αόρατος φόβος και το παιχνίδι της βελόνας έχουν κάνει το Αμερικάνικο στράτευμα έτοιμο να καταρρεύσει. Χαρακτηριστικό είναι πως το 1971 νοσηλεύτηκαν 5.000 στρατιώτες οι οποίοι τραυματίστηκαν σε συγκρούσεις και 20.000 για χρήση ηρωίνης.
Φρίκη
Η πλάστιγγα του πολέμου έχει πια γείρει προς την πλευρά των Βορειοβιετναμέζων αλλά οι Αμερικάνοι συνεχίζουν τους ανελέητους βομβαρδισμούς. Κατά τη διάρκεια του πολέμου βομβαρδίζονται 4.000 από τα 5.788 χωριά του Βορείου Βιετνάμ.
Τα Αμερικάνικα βομβαρδιστικά απογειώνονται από τη βάση της Ταϊλάνδης με στόχο το Ανόι και στην επιστροφή αδειάζουν το περίσσευμα από βόμβες στο Λάος! Το ουδέτερο Λάος έχει μετατραπεί σε «σκουπιδότοπο» των ΗΠΑ. Υπολογίζεται πως μέχρι το 1973 τα εδάφη του είχαν δεχθεί πάνω από 2 εκατομμύρια τόνους βομβών. Μπορείτε να το μεταφράσετε σε 9 τόνους βομβών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ή (ακόμα πιο ανατριχιαστικά) σε μισό τόνο εκρηκτικής ύλης ανά άνθρωπο.
Το κορίτσι της φωτογραφίας
Στις 8 Ιουνίου του 1972 Αμερικάνικο αεροπλάνο βομβαρδίζει με ναπάλμ τον άμαχο πληθυσμό του Trang Bang. Η φωτογραφία της 9χρονης Kim Phuc να τρέχει γυμνή ενώ καίγεται κάνει το γύρο του κόσμου και προκαλεί οργή και θλίψη. Ο πρόεδρος Νίξον σε μια άκρως επιτυχημένη απόπειρα αυτό-γελοιοποίησης αμφισβητεί την αυθεντικότητα της φωτογραφίας και συνεχίζει τους βομβαρδισμούς αγνοώντας την παγκόσμια κατακραυγή και αποσκοπώντας σε πολιτικά οφέλη ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου του 1972.
Η πτώση της Σαϊγκόν
Οι Αμερικάνικοι βομβαρδισμοί δε φέρνουν κανένα αποτέλεσμα, η έκβαση του πολέμου έχει κριθεί.
Στις 27 Ιανουαρίου 1973 ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ συνυπέγραψε με εκπρόσωπο της κυβέρνησης του Βορείου Βιετνάμ τη συμφωνία κατάπαυσης των εχθροπραξιών και την αποχώρηση όλων των αμερικανικών δυνάμεων εντός 60 ημερών. Η συμφωνία αυτή ισοδυναμεί με συνθηκολόγηση και παρέδιδε το Νότιο Βιετνάμ στους Βιετκόνγκ. Ο δικτάτορας του Νοτίου Βιετνάμ, Θιέου, αποκαλεί τη συμφωνία προδοσία των ΗΠΑ.
Το Φεβρουάριο του 1975 ο στρατός των Βιετμίνχ παίρνει θέση για επίθεση και παρατάσσει 100.000 άνδρες κατά μήκος του περάσματος Χο Τσι Μίνχ. Μέσα σε λίγες εβδομάδες οι Βορειοβιετναμέζοι συντρίβουν ένα στρατό που ετοιμαζόταν επί 20 χρόνια με δαπάνες 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων και μπαίνουν νικητές στη Σαϊγκόν, η οποία μετονομάζεται σε Πόλη του Χο Τσι Μινχ στη μνήμη του μεγάλου ηγέτη και οραματιστή.
“Forgiveness made me free from hatred. I still have many scars on my body and severe pain most days but my heart is cleansed. Napalm is very powerful, but faith, forgiveness, and love are much more powerful. We would not have war at all if everyone could learn how to live with true love, hope, and forgiveness. If that little girl in the picture can do it, ask yourself: Can you?”
Kim Phúc, 2008
